Từ lâu, lễ Vu Lan đã trở thành một ngày lễ lớn, mang ý nghĩa vô cùng quan trọng trong năm. Lễ Vu Lan giúp chúng ta có cơ hội để đền đáp công ơn nuôi dưỡng và sinh thành của cha mẹ. Ngày này cũng thể hiện rõ nét truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam. Vậy lễ Vu Lan là gì? thường tổ chức ngày nào? Hãy cùng Vật phẩm Phật giáo tìm hiểu ý nghĩa qua bài viết dưới đây.

Lễ Vu Lan – Mùa báo hiếu công ơn nuôi dưỡng của đấng sinh thành

I. Lễ Vu Lan là gì?

Lễ Vu Lan là một trong những ngày lễ lớn của Phật Giáo Đại thừa Bắc tông và là một phong tục văn hóa quan trọng của Trung Hoa. Trong ngày này, những người con sẽ dành tấm lòng thành để báo hiếu công ơn sinh dưỡng của cha mẹ tổ tiên. Ngoài ra, họ cũng sẽ phóng sinh hay làm phước để cha mẹ được hưởng công đức.

Theo “Đại Việt sử Ký toàn thư” của học sĩ Ngô Sĩ Liên, lễ Vu Lan du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, vào năm 1072 vua Lý Nhân Tông đã từng lập đàn cầu siêu cho phụ mẫu. Qua nhiều năm, lễ Vu Lan báo hiếu không chỉ là ngày lễ dành riêng cho Phật tử mà đã trở thành ngày lễ báo hiếu của Việt Nam.

Trong tiếng Phạn, chữ “Vu Lan” là cách gọi ngắn của từ “Vu Lan Bồn” (盂蘭盆), được chuyển ngữ thành từ “ullambana” với ý nghĩa là “sự giải thoát”, chỉ sự giải thoát cho những kẻ khổ sở ở tột cùng địa ngục.

Xem thêm các bài viết liên quan đến kiến thức Phật giáo liên quan khác:

Lễ Vu Lan là ngày lễ của Phật Giáo và dần dần trở thành ngày lễ quan trọng của người Việt Nam

II. Lễ Vu Lan báo hiếu trong năm 2023 là ngày nào?

Lễ Vu Lan được diễn ra cố định vào mỗi rằm tháng 7 (tức ngày 15/7 âm lịch) hàng năm. Nếu tính theo dương lịch, lễ Vu Lan thường rơi vào giữa, cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9 hàng năm. Lịch ngày Vu Lan báo hiếu cụ thể như sau:

Lễ Vu Lan năm 2022: Thứ 6 (ngày 12/08 dương lịch)
Lễ Vu Lan năm 2023: Thứ 4 (ngày 30/08 dương lịch)
Lễ Vu Lan năm 2024: Chủ nhật (ngày 18/08 dương lịch)
Lễ Vu Lan năm 2025: Thứ 7 (ngày 06/09 dương lịch)

III. Ý nghĩa mùa Vu Lan báo hiếu

1. Nguồn gốc ngày lễ Vu Lan

Sự ra đời của ngày lễ Vu Lan gắn liền với sự tích dùng lòng hiếu thảo của bản thân cứu mẹ ra khỏi kiếp ngạ quỷ của Đại Đức Mục Kiền Liên.

Chuyện kể rằng khi Đại Đức Mục Kiền Liên đã tu luyện thành công, ngài nhớ tới người mẹ đã khuất của mình nên dùng phép để tìm kiếm khắp đất trời. Không ngờ, ngài thấy mẹ mình đang bị đày thành ngạ quỷ. Quá đau lòng, Đại Đức Mục Kiền Liên liền dùng phép để biến cơm dâng tận địa ngục cho mẹ nhưng không thành. Không cầm lòng được, ngài liền cầu cứu lên Phật Tổ, Phật liền dạy rằng cách duy nhất chính là hợp lực sức mạnh của chư tăng khắp mười phương. Vào ngày rằm tháng bảy (15/07) sắm sửa làm lễ cúng Tam Bảo để lấy phước cho mẹ.

Phật nói “Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ thì cũng dùng cách này”. Kể từ đó, lễ Vu Lan báo hiếu công ơn cha mẹ ra đời.

Sự tích Đại Đức Mục Kiền Liên cứu mẹ gắn liền với sự ra đời của lễ Vu Lan hằng năm

2. Ý nghĩa lễ Vu Lan báo hiếu

Lễ Vu Lan là dịp để mọi người báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ (của kiếp này và kiếp trước). Cha mẹ là người luôn vì con cái mà hy sinh, bỏ ra công sức nuôi dưỡng thành người. Với người Việt, đạo hiếu luôn luôn đi đầu, nhắc nhở chúng ta về những công lao hy sinh to lớn ấy. Người ta có câu “Chim có tổ người có tông”, “Uống nước nhớ nguồn” hay “Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Dù thế nào, con người cũng phải nhớ giữ trọn đạo làm con, luôn thờ kính và yêu quý tổ tiên, ông bà, cha mẹ hết mực.

Ngày lễ Vu Lan chính là dịp nhắc nhở các thế hệ con cháu về những công ơn, đồng thời giúp chúng ta tiếp cận với những ý nghĩa giáo dục của văn hóa Phật giáo: “Từ bi hỷ xả”, “Vô ngã, vị tha”.

Mùa Vu Lan là một cơ hội để người con được bày tỏ tấm lòng với công dưỡng dục của cha mẹ

3. Cài hoa hồng lên áo trong ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Vào lễ Vu Lan, người ta sẽ cài lên ngực áo một bông hoa hồng để bày tỏ lòng thành kính với cha mẹ tổ tiên. Nghi thức cài hoa này bắt nguồn từ thiền sư Thích Nhất Hạnh.

Trước năm 1962, trong một lần thiền sư vào nhà sách ở Nhật Bản vào Ngày của Mẹ, thiền sư Thích Nhất Hạnh đã được một cô gái cài lên áo tràng một bông hoa trắng mà không rõ lý do. Hỏi ra thì được biết trong ngày này, ai còn mẹ thì được cài bông hồng đỏ, ai mất mẹ thì cài hoa trắng. Chính câu chuyện này là khởi điểm cho nghi thức bông hồng cài áo mùa Vu Lan và trở thành đề tài cho nhiều tác phẩm nghệ thuật sau này.

Vào lễ Vu Lan, khi đến chùa, bạn nên dừng lại để cài cho mình một bông hồng trên ngực áo. Bông hồng trên áo chính là tình cảm đẹp nhất, là chữ hiếu mà những người con gửi đến đấng sinh thành.

Khi nhận được bông hoa trên ngực áo, bạn sẽ thấy mình nên sống chậm lại, yêu thương nhiều hơn và trân quý, đền đáp ơn dưỡng dục của cha mẹ.

Sự tích cài hoa lên áo của nhà sư Thích Nhất Hạnh và tùy bút “bông hồng cài áo”

IV. Lễ cúng mùa Vu Lan

1. Mâm cúng lễ Vu Lan báo hiếu

Khi chuẩn bị mâm cúng lễ Vu Lan, chúng ta phải thể hiện tấm lòng thành, không cần quá chú trọng vào hình thức. Lễ vật cúng Vu Lan thường bao gồm:

Cháo loãng
Gạo
Muối
Cơm trắng
Nước lã
Canh
Xôi và các loại chè
Khoai sọ và khoai lang luộc
Bỏng ngô
Trái cây
Bánh kẹo
Trầu cau
Thuốc lá
Hương hoa, áo quần vàng mã

Nên chuẩn bị mâm cúng lễ Vu Lan đơn giản, thanh tịnh nhưng đầy đủ

2. Trình tự cúng lễ Vu Lan

Trình tự cúng lễ Vu Lan thường theo thứ tự: cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên và cúng thí thực chúng sinh.

Cúng Phật

Gia chủ cần chuẩn bị một mâm cơm chay hoặc mâm ngũ quả để cúng Phật tổ. Khi cúng, gia chủ nên đọc một khóa Kinh Vu Lan (hay còn gọi là Vu Lan bồn kinh) để hiểu rõ về lễ Vu Lan cũng như cầu nguyện công đức cho người thân trong quá khứ được sớm siêu thoát.

Cúng thần linh

Mâm cúng thần linh thường bao gồm gà luộc nguyên con hoặc xôi. Ngoài ra, gia chủ cũng có thể cúng bánh chưng lột lá, một bầu rượu, hoa tươi, trái cây và trà.

Cúng gia tiên

Mâm cúng gia tiên nên có một mâm cơm mặn hoặc chay, tùy thuộc vào gia đình bạn và ông bà ăn chay hay mặn. Ngoài ra, bạn nên cúng tiền vàng và một số vật dụng cho những người đã khuất với mong muốn người cõi âm có được cuộc sống đầy đủ, sung túc như trên dương thế. Một số vật dụng thường được cúng như: Quần áo, giày dép, áo bào, vật dụng trang sức,…

Cúng thí thực chúng sinh

Gia chủ nên cúng thí thực chúng sinh ở ngoài trời và không nên cúng chung với bàn thờ gia tiên. Khi cúng, gia chủ đốt tiền vàng và quần áo rồi rải gạo muối ra 5 phương 4 hướng. Mâm cúng thí thực chúng sinh thường bao gồm:

Muối gạo
Hoa quả
12 chén cháo loãng
12 cục đường phèn
Quần áo
Bỏng ngô
Bánh kẹo
Tiền vàng
Nước
Nhang
Nến
Khoai lang, ngô, sắn luộc
Mía

3. Văn khấn cúng Vu Lan

Nam mô A Di Đà Phật

Con kính lạy 9 phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy Đức Mục Kiền Liên Tôn Giả, Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát

Hôm nay là ngày rằm tháng bảy âm lịch (năm …)

Tín chủ con là … ngụ tại …

Chúng con thành tâm sửa sang, bày biện hương hoa, lễ vật và các thứ cúng dâng, bày lên trước án.

Chúng con thành tâm kính mời ngài Đức Mục Kiền Liên Tôn Giả, Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát.

Chúng con thành tâm kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, Kim Niên Đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản gia Táo quân, ngài Bản xứ thần linh Thổ địa và các vị thần linh cai quản trong khu vực, cúi xin các ngài giáng lâm án tọa, xét soi chứng giám.

Nay tiết Vu Lan, vong nhân được xá tội, chúng con đội ơn Phật trời, Tam Bảo phù hộ và thần linh các đấng chở che, công đức lớn lao này không biết lấy gì đền báo.

Vì vậy kính dâng lễ bạc, giãi tỏ lòng thành, nguyện mong nạp thụ, phù hộ độ trì cho chúng con và gia đình luôn mạnh khỏe, già trẻ bình an, một lòng hướng về chính đạo, tài lộc vượng tiến, gia đạo hưng long.

Giãi tỏ lòng thành, cúi xin chứng giám!

Nam mô A Di Đà Phật

Văn khấn cúng Vu Lan

4. Những lời chúc ý nghĩa dịp lễ Vu Lan

Trong dịp lễ Vu Lan, những người con không cần thiết phải chúc những lời hoa mỹ. Những lời chúc đơn giản nhưng chứa đựng tấm lòng to lớn của người con dành cho cha mẹ sẽ là món quà to lớn đối với bậc sinh thành trong dịp lễ Vu Lan này. Những lời chúc nên chứa đựng những tâm tư, tình cảm và ước mong chân thật nhất của mỗi người con đối với ơn dưỡng dục của cha mẹ.

5. Những món quà tặng bố mẹ nhân dịp lễ Vu Lan

Những món quà nhân dịp lễ Vu Lan chính là tấm lòng của người con đối với chữ Hiếu

Sản phẩm chức năng

Sức khỏe của cha mẹ là niềm vui của con cái. Vì vậy, đừng quên bổ sung cho ba mẹ nguồn dinh dưỡng từ những sản phẩm thuốc bổ, dinh dưỡng như sữa bổ sung canxi hoặc yến sào cung cấp dinh dưỡng.

Những thiết bị hỗ trợ sức khỏe

Người lớn khi có tuổi thường mắc các bệnh như cao huyết áp, đau khớp,… Do đó, máy đo huyết áp giúp ba mẹ tự kiểm tra huyết áp hay máy mát – xa toàn thân giúp ba mẹ thoải mái, thư giãn gân cốt cũng là một món quà hợp lý và ý nghĩa.

Sắm sửa quần áo mới

Ba mẹ sẽ rất vui và tự hào nếu được nhận áo quần mới từ tay con cái. Tuy vậy, hãy nên cẩn thận lựa chọn những loại quần áo phù hợp với sở thích và lứa tuổi của bố mẹ.

Tự tay nấu một bữa ăn ngon

Một bữa ăn vừa đủ đầy tình cảm, vừa đảm bảo dinh dưỡng sẽ là một món quà đơn giản mà ý nghĩa đối với cha mẹ. Một bữa cơm sẽ thắt chặt tình cảm gia đình, giúp cha mẹ cảm nhận được tình cảm của con cái đối với mình.

Trên đây là bài viết giải đáp những thắc mắc về ngày Vu Lan, nguồn gốc, ý nghĩa và lễ cúng trong ngày đặc biệt này. Vật phẩm Phật giáo hy vọng bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về mùa Vu Lan cũng như có một ngày lễ an lành và ấm áp bên gia đình.

Nam Mô A Di Đà Phật.

Xem thêm: